Aby móc bezpłatnie korzystać z leczenia w krajach Unii (a także Szwajcarii, Norwegii, Luksemburgu, Lichtensteinie i na Islandii) musimy posiadać tzw. kartę EKUZ (Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego). Może ją otrzymać każda osoba ubezpieczona – trzeba jednak najpierw złożyć wniosek w wojewódzkim oddziale NFZ odpowiednim dla miejsca zamieszkania.

Do wniosku trzeba dołączyć dokument potwierdzający ubezpieczenie:
- w przypadku osób zatrudnionych - ostatni odcinek RMUA lub legitymację ubezpieczeniową,
- osoby prowadzące własną działalność gospodarczą - ostatni dowód opłacenia składki
- emeryci i renciści – legitymację emeryta (rencisty) lub ostatni odcinek emerytury (renty) i decyzję o przyznaniu renty
- bezrobotni – zaświadczenie z urzędu pracy o opłaconych składkach na ubezpieczenie zdrowotne.

Karta EKUZ upoważnia do korzystania z niezbędnych świadczeń leczniczych w placówkach działających w ramach powszechnego systemu ochrony zdrowia (nie w placówkach prywatnych!).

Niestety, nawet posiadając kartę za niektóre świadczenia będziemy musieli zapłacić (zazwyczaj od kilku do kilkudziesięciu euro). W takim przypadku trzeba jednak poprosić o wystawienie rachunku, na podstawie którego będziemy mogli starać się w NFZ o zwrot poniesionych wydatków. Po powrocie do kraju należy wysłać do NFZ rachunki za leczenie i dołączyć do nich wypełniony wniosek o zwrot kosztów (wzory druków znajdują się na stronie www.nfz.gov.pl). NFZ po otrzymaniu od placówki udzielającej nam świadczeń za granicą potwierdzenia o leczeniu rozpatruje wniosek i - jeśli uzna go za zasadny – zwraca wydaną na leczenie kwotę.

Karta EKUZ jest wydawana czasowo – zazwyczaj na okres dwóch miesięcy, ale na przykład w przypadku studentów i uczniów tylko do końca semestru lub roku szkolnego. Karta wydana osobie bezrobotnej będzie ważna 30 dni, a rencistom lub emerytom – aż 5 lat.