Różnorodność objawów, które mogą świadczyć o wadzie wrodzonej lub nabytej serca sprawia, że bardzo często bagatelizujemy pogorszenie się naszego stanu zdrowia, a wada pozostaje niestwierdzona. Tłumacząc zawroty głowy niewyspaniem, a kaszel przeziębieniem, odwlekamy wizytę u lekarza. Na dźwięk słowa „kardiolog” szukamy kolejnych sposobów, by nasze powtarzające się bóle w klatce piersiowej zrzucić na karb jedynie chwilowej niedyspozycji. Jednak wszystkie te sygnały mogą świadczyć o tym, że nasz układ krążenia nie funkcjonuje prawidłowo i potrzebna jest specjalistyczna konsultacja.

Troska o serce bez względu na wiek

W Polsce najczęstszą przyczyną zgonów są zaburzenia czynności pracy serca. Młodzi ludzie, którzy pracują i prowadzą intensywny tryb życia, na ogół rzadko myślą o regularnej profilaktyce zdrowotnej. Dlatego, gdy dobre samopoczucie zawodzi, nie szukają przyczyn, ale samodzielnie leczą objawy lub czekają na polepszenie się ich stanu zdrowia. Wydaje im się, że problem zawału serca jeszcze ich nie dotyczy, co usypia czujność 30-40-latków. Jednak dla wszystkich grup wiekowych istotna jest profilaktyka, szczególnie po 35. roku życia. Okresowe badania kardiologiczne mogą pomóc nam uchronić się przed poważną chorobą, a specjalistycznie dopasowana dieta i zmiana trybu życia zminimalizować skutki problemów sercowych.

– Elektrokardiogram, w skrócie nazywany EKG, pozwala wykryć aktualny albo przebyty zawał mięśnia sercowego, a także niektóre nieprawidłowości wskazujące na przeciążenie lub niedokrwienie serca – mówi dr hab. med. Andrzej Mińczykowski, specjalista kardiolog z poznańskiego szpitala Med Polonia. – Zdarza się, że niepokojące zmiany widoczne są tylko w zapisie EKG, a pacjent ich nie odczuwa. Dlatego badanie to jest niezbędnym elementem diagnozy – dodaje.

EKG wykonywane w spoczynku to jeden z podstawowych testów prowadzonych podczas konsultacji kardiologicznej. Jednak jego wynik nie pozwala zarejestrować wszystkich zmian zachodzących w naszym sercu, które mogą ujawniać się podczas wysiłku czy stresu. Umożliwiają to natomiast EKG wysiłkowe, holter EKG, a jeśli istnieje podejrzenie nadciśnienia – także holter ciśnieniowy. Z kolei echokardiografia jest ultrasonograficzną metodą badania, w której do uzyskania obrazu serca wykorzystano wiązki ultradźwięków. W badaniu tym można ocenić wielkość jam serca, grubość i kurczliwość ścian, funkcję i strukturę zastawek. Można wykryć również obecność skrzeplin, guzów, a także płynu w worku osierdziowym.

Serce przedszkolaka

Mogłoby wydawać się, że problemy układu krążenia związane są z dojrzałym wiekiem i dotyczą głównie dorosłych. Jednak należy również zwrócić szczególną uwagę na pracę serca u dzieci i niemowląt. Tym bardziej, że im wcześniej zaczniemy leczyć takie schorzenie, tym większa szansa na przywrócenie zdrowia. U bardzo małych dzieci niepokojące objawy związane z sercem nieraz można zaobserwować jedynie podczas znacznego wysiłku fizycznego. Powtarzające się duszności, zasinienie wokół ust, nawracający kaszel, problemy ze swobodnym oddychaniem, trudności podczas picia przez butelkę czy szybkie męczenie się podczas zabawy mogą być objawami niewydolności serca. Rodziców powinien zaniepokoić także słaby przyrost masy ciała dziecka.

– Jeśli mamy zaobserwują niepokojące symptomy lub podejrzewają, że dziecko może mieć problemy z sercem, koniecznie trzeba zakomunikować to pediatrze. On zleci odpowiednie badania – mówi pediatra, kierownik przychodni i szpitala Med Polonia dr n. med. Agnieszka Bujnowska. – Przeprowadzenie całodobowych testów przy pomocy Holtera możliwe jest u dzieci już od 2. miesiąca życia, a holter ciśnieniowy od 4. roku życia. To badanie jest całkowicie bezinwazyjne i bezbolesne dla dziecka. Dzięki niemu jesteśmy w stanie wykryć między innymi zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze, czy niedokrwienie mięśnia sercowego – dodaje.

Holter EKG umożliwia całodobowy zapis pracy serca, a holter ciśnieniowy – ciśnienia tętniczego krwi. W tym celu na klatce piersiowej pacjenta umieszcza się elektrody, które za pomocą kabli połączone są z urządzeniem rejestrującym. Mechanizm ten pacjent nosi na sobie przez 24 godziny. Zapisane dane są następnie odczytywane, a ich zanalizowanie umożliwia kardiologowi zaplanowanie leczenia.

– Nieinwazyjnym badaniem jest również echo serca, gdzie na obrazie można uwidocznić wady serca wrodzone i nabyte, zaburzenia kurczliwości i stany zapalne mięśnia sercowego, a także osierdzia czy guzy w sercu – mówi dr n. med. Agnieszka Bujnowska.

Mimo tego, że to osoby w wieku emerytalnym i przedemerytalnym częściej zapadają na choroby układu krążenia, warto pamiętać, że problemy kardiologiczne mogą dotknąć także znacznie młodszych, a nawet dzieci. Dlatego ważne, by bacznie obserwować swój organizm i zmiany, jakie w nim zachodzą, a tym uważniej przyglądać się naszym pociechom i nie bagatelizować sygnalizowanych przez nie dolegliwości.